Wat is...?

Regenwater verdwijnt gewoonlijk via de regenpijpen van gebouwen, woningen en kolken in de riolering  onder de straten. Maar ons regenwater is schoon genoeg (als het niet op vies oppervlak valt) om rechtstreeks af te voeren naar oppervlaktewater, of om te infiltreren in de bodem, waar de grond dat toelaat. Dit heet afkoppelen. De regenwaterbuis is niet meer gekoppeld aan het vuilwaterstelsel dat naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie  gaat.
Onder ‘Wat kunt u doen’  vindt u meer informatie over het waarom en hoe u zelf regenwater kunt afkoppelen.

Afvalwater hebben we allemaal. Vuilwater van huizen en bedrijven, en vaak ook regenwater van druk bereden straten, loopt het riool in. We noemen het dan afvalwater. Het is vervuild en moet gereinigd worden. Via het riool wordt het afvalwater verder getransporteerd naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie.

Bagger is slib dat ontstaat doordat plantenresten, afval, bodemmateriaal en bladeren zich vastzetten op de bodem van sloten en vijvers. Hierdoor wordt het water steeds ondieper en het leidt tot verontreiniging van het water door uitlevering van baggerspecie met water. Bij warm weer bevat de waterlaag die er boven staat nog maar een beperkte hoeveelheid zuurstof. Vissterfte, en overmatige algenbloei en stank kunnen het gevolg zijn. Een ondiepe watergang kan ook minder water afvoeren, wat bij heftige regenval tot overstromingen kan leiden.
Daarom komen de waterbeheerders in actie. Na het baggeren is het water weer een stuk dieper waardoor in sommige watergangen vissen weer prima kunnen leven. Ook tijdens het baggeren wordt rekening gehouden met de aanwezige vissen en waterdieren.

Blauwalg is een bacterie die giftige stoffen kan afscheiden Door blauwalg kunnen vissen en andere waterdieren sterven en kunnen mensen ziek worden. Vaak ziet het water er door blauwalg niet aantrekkelijk uit en veroorzaakt het stankoverlast. Vergiftiging door blauwalg kan door het inslikken van water (bij mens en dier) of contact met water, waardoor huiduitslag of maag- en darmproblemen kunnen ontstaan. Blauwalg komt vooral voor bij temperaturen hoger dan 20 graden.

Botulisme is een bacterie in het water die vooral ‘s zomers voorkomt en leidt tot ziekte onder watervogels en vissen. Een bacterie zorgt voor verslapping van de spieren bij de vogels en heeft vaak de dood tot gevolg. Botulisme is meestal alleen gevaarlijk (dodelijk) voor watervogels en vissen, maar soms ook voor mensen. Ook kunnen mensen het overgedragen op andere watervogels. Door botulisme aangetaste vogels zijn herkenbaar doordat de vogels traag zijn, slechts korte afstanden afleggen of helemaal niet kunnen vliegen. Omdat kadavers (door botulisme) een ideale broedplaats voor botulisme vormen, kunnen ze al snel zeer veel gif bevatten. Het is daarom van belangrijk om dode dieren snel op te ruimen (niet zelf doen!). Omdat botulisme steevast optreedt op plaatsen waar veel eenden bij elkaar komen, moet u in warme zomers eenden niet voeren om concentratie van eenden tegen te gaan. Botulisme komt vooral voor in stilstaand, ondiep water met een temperatuur hoger dan 20 graden.

Drainage of ontwatering is het afvoeren van water uit de bodem naar oppervlaktewater (of soms naar de riolering)  om het grondwaterpeil  te verlagen. Hierbij wordt het water afgevoerd via drains (buizen), kleine sloten of greppels.

Drinkwaterbedrijven winnen water uit de grond, uit rivieren, rivieroevers of uit de duinen. In de gemeente Borne zorgt het drinkwaterbedrijf Vitens voor de drinkwatervoorziening. Vitens gebruikt voornamelijk grondwater om drinkwater te maken.
Het drinkwater dat bij u uit de kraan stroomt, komt meestal dicht uit de buurt. Het is uit de grond opgepompt in een waterwingebied in uw omgeving. Om van grondwater schoon drinkwater te maken, moet het water gezuiverd worden.
Het drinkwater moet ook voldoen aan eisen volgens de wet. Stoffen als kalk, ijzer en mangaan worden uit het water gehaald; dit zijn natuurlijke stoffen die het grondwater heeft opgenomen uit de bodem.

De gemeente is verantwoordelijk voor de inzameling en afvoer van afvalwater  en daarmee de aanleg, het onderhoud en het beheer van het hoofdrioolstelsel. In het buitengebied wordt het afvalwater meestal met behulp van pompen onder druk naar de bebouwde kom verpompt. Drukriolering is herkenbaar aan de grijze/groene kasten bij de pompen langs de weg met vaak een rode storingslamp.

Als er sprake is van een gemengd rioolstelsel, worden zowel het afvalwater  als het regenwater  via dezelfde buizen afgevoerd naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie . Nadeel hiervan is dat veel schoonwater (90% van de jaarlijkse neerslag die op verhard oppervlak valt) naar de zuivering wordt afgevoerd, waardoor de belasting van de zuivering meer is dan noodzakelijk.

Als er sprake is van een gescheiden rioolstelsel, wordt het afvalwater in andere buizen afgevoerd dan het regenwater. Het afvalwater gaat naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie ; het regenwater naar oppervlaktewater  of infiltratievoorziening .

Grondwater is al het water dat zich in de ondergrond bevindt. Regen - of oppervlaktewater  dringt de grond in (infiltreert) tot het een niet-doorlatende laag bereikt. Boven deze laag raakt de grond verzadigd; de ‘verzadigde zone’. De hoogte tot waar deze verzadiging optreedt is het grondwaterpeil. De hoogte van de grondwaterstand  varieert sterk: in sommige gebieden komt het grondwater tot vlak onder het maaiveld. Woningbouw in deze gebieden kan niet zomaar, hiervoor is eerst onderzoek nodig.

Grondwater is meestal van goede kwaliteit omdat zich onderweg allerlei processen plaatsvinden, waardoor bacteriën en virussen uit het water zijn verwijderd. Onder de steden en met name onder de bedrijventerreinen kunnen verontreinigingen zitten van (vroegere) industriële activiteiten.

Het grondwatersysteem zit ingewikkeld in elkaar. Het is (meestal) onzichtbaar en houdt zich niet aan gemeentegrenzen. We kunnen het zelf lastig beïnvloeden. Terwijl het wel grote invloed kan hebben op de functies van de grond.

IBA staat voor Individuele Behandeling van Afvalwater. Als de afstand die de burger vanaf zijn huis tot aan het gemeentelijk riool moet overbruggen te groot is, vervalt de aansluitplicht op de gemeentelijke riolering . De burger mag echter niet ongezuiverd afvalwater lozen, maar moet het afvalwater in een "voorziening" lozen, een IBA-systeem.
Het meest bekende IBA systeem is de septictank. Meer geavanceerde systemen hebben namen als actief slib, submerged bed, oxidatie bed, helofytenfilter etc.

Nadere toelichting over beheer en onderhoud van IBA-systeem zie www.rioned.net.

Een infiltratievoorziening is een constructie waarmee regenwater  makkelijker en sneller kan infiltreren (wegzakken) in de bodem. Er zijn bovengrondse en ondergrondse infiltratievoorzieningen.

Voorbeelden van bovengrondse infiltratievoorzieningen zijn waterdoorlatende verharding en wadi’s. Enkele voorbeelden van ondergrondse infiltratievoorzieningen zijn infiltratiekratten, infiltratieriolen en infiltratieputten.

Oppervlaktewater is al het water in sloten, plassen, vijvers, kanalen, meren, beekjes en rivieren. Dus op het regenwater na, al het water dat je buiten ziet.

Een randvoorziening is een opvangbak waarin bij hevige regenval het te veel aan water uit het riool wordt opgevangen. Normaal komt het overtollige water via een buis (overstort ) in het nabijgelegen oppervlaktewater  terecht. Dit kan stank veroorzaken. Bovendien is er veel zuurstof voor nodig om dit afvalwater af te breken en dat kan vissterfte veroorzaken. De aanleg van een randvoorziening is een manier om dit te voorkomen. Als er na een hevige regenbui weer voldoende ruimte in het riool is, wordt het water met slib teruggepompt in de riolering en afgevoerd naar de rioolwaterzuivering .
Er zijn verschillende vormen van randvoorzieningen. Een bergbezinkbassin is een grote ondergrondse opvangbak. Een bergbezinkleiding is een grote ondergrondse buis die het rioolwater opvangt. Daarnaast zijn er bovengrondse, groene bergingen voor de opvang van rioolwater.

Water uit de lucht (bijv. regen) noemen we regenwater. Dit schone water komt op de grond terecht en infiltreert in de bodem (en wordt grondwater ), stroomt af naar oppervlaktewater of naar het riool . Wanneer het regenwater naar het riool stroomt, vermengd het zich met afvalwater . Vandaar dat de gemeente streeft om zoveel mogelijk regenwater af te koppelen <2.1.1> van het riool en bij nieuwbouw niet aan te sluiten op het riool. Zo houden we schoon water schoon.

De riolering is het totaal van buizen, putten, pompen, rioolgemalen en alles wat nog meer nodig is om het afvalwater  (ondergronds) naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie  te brengen. Voert een rioolstelsel naast afvalwater ook regenwater af, dan noemen we dat een gemengd rioolstelsel . Er zijn ook gescheiden rioolstelsels . Deze voeren het afvalwater af naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie en het regenwater via een apart systeem naar het oppervlaktewater.

Bij een hevige regenbui stroomt er in korte tijd veel water in het riool. Soms kan het riool deze grote hoeveelheid water niet verwerken. Via een overstort stroomt het teveel aan water dan naar het oppervlaktewater . Het regenwater  is vermengd met afvalwater en is dus niet schoon. Als dit in het oppervlaktewater terecht komt kan dit stank veroorzaken. Bovendien is er veel zuurstof voor nodig om dit afvalwater af te breken en dat kan vissterfte veroorzaken. In de gemeente Borne zijn op verschillende plekken overstorten.

Een rioolwaterzuiveringsinstallatie (rwzi) is een soort ´fabriek´ die water dat via het riool  wordt aangevoerd, zuivert tot een bepaald niveau waarna het in het oppervlaktewater geloosd wordt. Het Waterschap Vechtstromen is verantwoordelijk voor de zuivering.

Uitlogend materiaal is materiaal dat oplost in regenwater en het daardoor vervuilt zodra het in contact komt met dat regenwater. U kunt hierbij denken aan zinken dakgoten, koperen daken en lood slabben.

Afvalwater en drinkwater vormen samen de waterketen. De waterketen bestaat zowel uit de winning, productie, het transport en gebruik van drinkwater als de inzameling, het transport en zuiveren van afvalwater.

Regenwater  valt op de grond en zakt in de bodem (grondwater ) of loopt naar het oppervlaktewater . Het grootste deel komt uiteindelijk in zee terecht. Daar verdampt het, vormt het wolken die naar land drijven en opnieuw neerslag geven. Dit vormt de natuurlijke weg van het water of te wel het watersysteem. Aan het eind van de zomer is de temperatuur van het zeewater het hoogst, dan is de verdamping ook hoger en daardoor krijgen we in deze periode vaak hoosbuien.