Statushouder

Een asielzoeker is iemand die politiek asiel vraagt. Dit kan iemand zijn die vlucht voor oorlog, geweld, onderdrukking  of iemand die zijn land is ontvlucht vanwege armoede. Asielzoekers vragen politiek asiel aan in een land waarin zij denken veiliger of beter te kunnen leven. Statushouders zijn asielzoekers die een verblijfsvergunning hebben gekregen van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Statushouders worden ook vergunninghouders genoemd.

In welk soort opvangcentrum een asielzoeker woont, hangt af van de fase waarin hij zit in de asielprocedure. Een vreemdeling die asiel aanvraagt in Nederland, wordt door het COA opgevangen in een centrale ontvangstlocatie (col) in Ter Apel, Budel-Cranendonck of Veenhuizen. Zodra de eerste fase van de asielprocedure begint (de Algemene Asielprocedure), worden asielzoekers opgevangen in een procesopvanglocatie (pol). De pol’s bevinden zich altijd in de buurt van een kantoor van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). In een asielzoekerscentrum (azc), zoals in Azelo, verblijven zowel verblijfsgerechtigden die in afwachting zijn van een woning als asielzoekers die in de verlengde procedure zitten.
Asielzoekers die een verblijfsvergunning hebben ontvangen (vergunninghouders of statushouders genoemd) verhuizen naar eigen woonruimte zodra deze beschikbaar is.

Het huisvesten van statushouders is een taak van de gemeenten. De Rijksoverheid bepaalt elk half jaar het aantal statushouders dat gemeenten moeten huisvesten. Het COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers) geeft aan de gemeente door dat er woonruimte nodig is voor de nieuwkomer. Woningcorporaties zorgen voor de woonruimte. Daarover zijn afspraken tussen gemeenten en corporaties gemaakt.

De woningmarkt is in onze regio ontspannen. Gemeente Borne heeft tot nu toe voldoende aanbod om ook vergunninghouders een woning aan te bieden. We houden het woningaanbod in de gaten, want we willen voorkomen dat er mensen in de knel komen. Een haalbaarheidsonderzoek naar transformatie om verdringing tegen te gaan bij een eventueel groeiend aantal statushouders, maakt daar onderdeel van uit.

Voor het aantal statushouders dat we in 2017 verplicht moeten huisvesten, is woonruimte beschikbaar binnen de reguliere sociale woningvoorraad zonder dat dit voor verdringing zorgt. Transformatie lijkt niet direct nodig, omdat de  huidige instroomcijfers laag zijn. Afgelopen jaren blijkt dat de instroom snel omhoog of omlaag kan gaan. Per direct huisvesting bieden bij een plotselinge toename is niet mogelijk. Om dan te kunnen voldoen aan de taakstelling is het nodig voorbereid te zijn. Daarom laat het college nu een haalbaarheidsonderzoek uitvoeren naar tijdelijke opvang (maximaal tien jaar). Daarnaast onderzoeken we  regionale samenwerking op het gebied van huisvesting.

Het college wil een buffer creëren voor huisvesting van maximaal twintig statushouders. In de quickscan is een inschatting gemaakt hoeveel statushouders en andere woningzoekenden in de panden kunnen worden gehuisvest. In het EEGA-pand blijken ongeveer zesentwintig personen te kunnen. In de mix met andere woningzoekenden, zou dit betekenen dat het om ongeveer dertien statushouders gaat. In het politiebureau kunnen twaalf personen worden gehuisvest, wat in de mix neerkomt op zes statushouders. Bij elkaar zijn dit negentien personen. Het college heeft als uitgangspunt meegenomen dat ze niet alleen statushouders willen huisvesten, maar ook andere woningzoekenden. In het haalbaarheidsonderzoek wordt definitief besloten om voor deze mix te gaan.

Er worden haalbaarheidsonderzoeken uitgevoerd naar de tijdelijke huisvesting van statushouders. Dit houdt in voor een maximale periode van tien jaar.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken  adviseert voor de huisvesting van statushouders te kiezen voor wooncomplexen waar naast statushouders ook andere woningzoekenden kunnen wonen (‘magic mix’ genaamd). Dit kan elke woningzoekende zijn die op zoek is naar een betaalbare een tot twee persoons woning. Dat blijkt beter voor de integratie van statushouders en biedt mogelijkheden voor momenten waarop  de instroom (zoals nu) onzeker is. De magic mix is één van de uitgangspunten die het college van Borne meeneemt in het haalbaarheidsonderzoek.

In navolging op het advies van het ministerie van Binnenlandse Zaken streeft de gemeente Borne naar regionale samenwerking. Dit houdt in dat nauw wordt samengewerkt met andere gemeenten, waarbij oog is voor de lokale verschillen op de woningmarkt. Gemeente Borne zoekt hierover actief contact met de regio.

Uit een quickscan op zes panden (Hooiberg, Ridderspoortje, Dorsmolen, voormalig Twickel, EEGA en het voormalig politiebureau) blijkt dat het EEGA-pand en de Hooiberg het beste scoorden. Onderzocht is de staat van onderhoud, de kwetsbaarheid van de wijk, aantal statushouders dat gehuisvest kan worden in combinatie met andere inwoners, juridische bezwaren en andere risico’s.

Het voormalig politiebureau heeft van alle panden in de quickscan de beste staat van onderhoud en is het meest geschikt voor transformatie voor de huisvesting van zes statushouders gemixt met andere woningzoekenden.

Na het voormalig politiebureau kwamen het EEGA-pand en De Hooiberg naar voren als meest kansrijk voor transformatie. Echter De Hooiberg wordt tot 2019 deels gehuurd door een aantal kunstenaars. Met deze ruimte buiten beschouwing gelaten, kunnen hier waarschijnlijk acht statushouders worden gehuisvest in de mix met andere woningzoekenden. Ook geldt voor dit pand nog een ander collegebesluit, namelijk een voorstel om samen met inwoners te kijken naar een nieuwe invulling van het gebouw. Omdat het college al eerder heeft besloten dat De Hooiberg onderdeel is van een participatietraject (15int02373) én dit al een concreet idee heeft opgeleverd, scoort het EEGA-pand alles overwegende beter.

Het Ridderspoortje is geschikt voor de huisvesting van zes statushouders, in de mix zouden dit er slechts drie zijn. Dit geringe aantal in combinatie met de slechte staat van onderhoud, maakt dat het Ridderspoortje niet kansrijk is voor transformatie. We hebben in de quickscan ook rekening gehouden met de kwetsbaarheid van de wijk. Uit de Veiligheidsmonitor Borne 2015 blijkt dat bij bewoners in Wensink-Zuid, de wijk waarin het oude Twickel ligt, de waardering op verschillende onderdelen onder het Bornse gemiddelde liggen. Dat is voor de wijken waarin het voormalig politiebureau en het EEGA-pand liggen minder het geval. Als laatste hebben we gekeken naar De Dorsmolen. De vorm van het pand leent zich niet voor tijdelijke transformatie tot woningen voor een of twee persoonshuishoudens en valt daarom af in de quickscan.

Het duurt zes weken. We starten de onderzoeken half mei. Vervolgens worden de bevindingen voorgelegd aan het college.

Na de eerste fase van de haalbaarheidsonderzoeken, informeert de gemeente omwonenden over de resultaten van de haalbaarheidsonderzoeken. Vervolgens beslist het college of de haalbaarheidsonderzoeken aanleiding geven tot de tweede fase. In deze tweede fase zullen we met de buurt in gesprek over hoe we ervoor zorgen dat we de transformatie op een goede manier kunnen laten gebeuren.

Uit het haalbaarheidsonderzoek blijkt of transformatie op de twee panden haalbaar is. Hierna moet het college nog beslissen of transformatie daadwerkelijk nodig is.

Op basis van de huidige instroomcijfers lijkt transformatie wellicht niet direct nodig. De verwachting is dat we in 2017 42 statushouders moeten huisvesten plus een achterstand van 9 nieuwkomers uit 2016. Deze taakstelling is nog onzeker, omdat de taakstelling van het tweede halfjaar nog niet bekend is gemaakt.
In de afspraken met Welbions spraken we af dat zij in 2017 40-45 statushouders huisvesten binnen de reguliere woningvoorraad. De achterstand is inmiddels al gehuisvest. Aan de taakstelling 2017 kan hiermee worden voldaan.

• Nieuwe prestatieafspraken met Welbions: voor 2017 zal Welbions 40-45 statushouders in Borne huisvesten binnen de reguliere sociale voorraad;
• We onderzoeken de mogelijkheid enkele woningen in te zetten, als 'doorstroom'-woning, voor huisvesting van alleenstaande statushouders. Advies gereed tweede kwartaal 2017.
• We onderzoeken samen de kansen voor transformatie van leegstaande gebouwen waar mogelijk ook statushouders kunnen worden gehuisvest. Advies gereed 2e kwartaal 2017.
• We hebben regionale samenwerking opnieuw aangekaart om deze route te verkennen.

Omwonenden zijn geïnformeerd zodra het besluit over de haalbaarheidsonderzoeken werd genomen.  Voorafgaand heeft de quickscan plaatsgevonden. Hierover is niet actief gecommuniceerd, omdat niet duidelijk was of er panden in aanmerking kwamen voor verder onderzoek. Toen bleek dat twee panden mogelijk geschikt zijn, zijn de resultaten uit de quickscan openbaar gemaakt en heeft het college besloten haalbaarheidsonderzoeken uit te voeren. Daarbij is ook de wens om voorbereid te zijn op een mogelijke toestroom een bepalende factor geweest. Na het besluit is  richting omwonenden gecommuniceerd dat er haalbaarheidsonderzoeken volgen. Inwoners kunnen de gemeente benaderen met zienswijzen.

Nadat de haalbaarheidsonderzoeken zijn afgerond, informeert de gemeente omwonenden over de resultaten van de haalbaarheidsonderzoeken.
In de tweede fase van de haalbaarheidsonderzoeken worden deze meegenomen en gaat de gemeente met inwoners in gesprek over hoe we statushouders kunnen huisvesten. Het college neemt de zienswijzen en de resultaten van de haalbaarheidsonderzoeken mee in zijn overweging al dan niet over te gaan tot transformatie.

De besluitvormende stukken over de huisvesting van statushouders in de gemeente Borne zijn openbaar en op te vragen via communicatie@borne.nl.

Borne staat voor de uitdaging om een groeiende groep nieuwe inwoners zo snel mogelijk te laten integreren in de samenleving. In augustus 2016 besloot de gemeente Borne samen met partners aan de slag te gaan met een integrale aanpak waarin we op de onderdelen huisvesting, maatschappelijke participatie, onderwijs en werk en inkomen bekijken hoe statushouders een thuis krijgen in Borne. De nieuwe inwoners van Borne kunnen zo sneller op eigen benen staan en een bijdrage leveren aan de Nederlandse samenleving. Daarnaast wordt ook het maatschappelijk draagvlak versterkt als de nieuwe inwoners snel een thuis vinden in Borne. In het actieplan staat beschreven hoe de gemeente Borne samen met haar partners wil bereiken dat nieuwkomers een thuis vinden in Borne.

Aan de voorkant van het proces gaf de raad aan dat zij geen formele rol zagen in dit proces, maar graag betrokken en geïnformeerd wilden blijven. We spraken af de raad te betrekken bij de inwonersbijeenkomst en ze voor vaststelling te informeren over het actieplan.