Programma Financieel gezond 2024

In de Nota Kaderstelling 2024-2027 is voorgesteld de indeling van de programmabegroting aan te laten sluiten op de prioriteiten uit het raadsakkoord 2022-2026 in vijf programma’s. In deze begroting is die vertaling doorgevoerd. De komende raadsperiode bestaat de programmabegroting van gemeente Borne uit de volgende programma’s:

1. Ruimte voor een groeiende, leefbare gemeente (programma Wonen en leven)
2. Samen sneller verduurzamen (programma Duurzame toekomst)
3. Noaberschap en (veer)kracht (programma Inclusieve samenleving)
4. De Bornse gemeenschap en transparant bestuur (programma Bestuur en samenleving)
5. Financiën, balans en inzicht in Borne (programma Financieel gezond)

Onze ambitie is een structureel financieel gezonde gemeente. Met een gezonde financiële positie kunnen we onze inwoners een leefbare samenleving bieden voor de komende raadsperiode en daarna.

Als gemeente Borne willen wij financieel en organisatorisch in control zijn en een realistisch en toekomstbestendig financieel beleid voeren. De financiële lasten en baten moeten meerjarig in evenwicht zijn, waarbij er grip én sturing is op zowel de structurele als incidentele lasten en baten.

Financiën

Sturen en verantwoorden

De planning- en controlcyclus ondersteunt het proces van sturen en verantwoorden en de rollen en bevoegdheden tussen raad en college. Door de visie op sturen en verantwoorden willen we meer inhoud geven aan het sturen op beleidsdoelen en de maatschappelijke resultaten.

Financieel

In 2023 is het financiële systeem vervangen. In 2024 wordt er gewerkt aan de doorontwikkeling van dit systeem.

Gemeentefonds

Jaarlijks verschijnen meestal drie circulaires vanuit het Rijk. De meicirculaire geeft de vertaling van de voorjaarsnota van de rijksoverheid. De septembercirculaire de vertaling van de miljoenennota en de decembercirculaire rond het uitkeringsjaar zoveel mogelijk af. De primaire meerjarenbegroting 2024-2027 is geënt op de meicirculaire.

In de middelen die vanuit het Gemeentefonds beschikbaar komen hebben de afgelopen jaren diverse ontwikkelingen gespeeld. Te denken valt aan de herijking van de algemene uitkering uit het gemeentefonds, de aanvullende jeugdmiddelen en het woonplaatsbeginsel.

Stelposten

Een stelpost wordt opgenomen in een begroting op het moment dat de werkelijke kosten of benutting niet exact kan worden bepaald. Het gaat vaak om een schatting. Gedurende het jaar kan er beleid worden gemaakt of invulling gegeven worden aan een stelpost. Er worden alleen budgetten beschikbaar gesteld voor een bepaald doel door middel van een begrotingswijziging. Er worden dus geen werkelijke baten of lasten geboekt op de stelposten. De baten en lasten worden begrotingstechnisch overgeheveld naar de kostenplaats en kostensoort.

Borne hanteert de volgende stelposten:

Autonome ontwikkelingen

Dit betreffen zaken met financiële gevolgen die zich gedurende het jaar voordoen en waar de gemeente geen directe invloed op uit kan oefenen. Autonome ontwikkelingen kunnen ook eerdere besluiten van de raad zijn, waarvan niet afgeweken kan worden. Voorbeelden autonome ontwikkelingen: areaalmutaties, actualisering onderhoudsplannen, actualisatie kapitaallasten en aanpassingen gemeenschappelijke regelingen. Uitgangspunt is een cumulatieve groei van € 50.000 per jaar.

Taakmutaties gemeentefonds

In de circulaires van het gemeentefonds worden er taakmutaties doorgevoerd die kunnen leiden tot incidentele of structurele financiële gevolgen. Bij het verschijnen van de circulaires is vaak niet duidelijk wat er dient te gebeuren met de taakmutaties. Hierom worden deze bedragen op een stelpost geplaatst. De beleidsmedewerkers hebben een jaar de tijd om plannen te ontwikkelen en een beroep te doen op deze middelen. De niet ingezette middelen uit de meicirculaire 2023 vervallen dus bij het verschijnen van de meicirculaire 2024.

Looncompensatie

De loonindexatie wordt berekend over de loonkosten en hierover per jaarschijf de in de cao vastgelegde procentuele loonontwikkeling te ramen. Het moment dat de cao akkoord is bevonden door de werkgevers en werknemers, worden de percentages geactualiseerd. Loonindexatie bedraagt 4,3% voor 2024 en is cumulatief in de meerjarenbegroting opgenomen.

Prijscompensatie

Op basis van het Centraal Economisch Plan (CPB) berekenen we de (cumulatieve) prijscompensatie, dit percentage komt ook terug in de circulaires van het gemeentefonds. Voor 2024 is het percentage 12,7% en deze wordt toegepast op de beïnvloedbare kosten aan de begrotingskant.

Gedurende het jaar kan er een beroep gedaan worden op deze stelpost, normaliter is dit in ieder geval bij de bestuursrapportage. Er had gekozen kunnen worden om integraal alle beïnvloedbare budgetten te verhogen met dit percentage, echter dit is niet wenselijk omdat we op deze wijze lucht in de begroting creëren. Als gevolg van afwijkende afspraken en aanbestede producten en diensten hoeft prijsindexatie niet altijd van toepassing te zijn en hoeft ook geen uniform percentage te hebben. Ook de stelpost prijsindexatie voor projecten maakt onderdeel uit van deze stelpost. Wij ramen hier € 100.000 aan extra kapitaallasten vanaf 2026, vanwege de wisselvalligheid van de markt en het aanhoudend hoog prijsniveau.

Vervangingsinvesteringen

De stelpost vervangingsinvesteringen wordt jaarlijks geactualiseerd op basis van de gegevens in de staat activa. Indien er op basis van bestaand beleid afgeschreven investeringen dienen te worden vervangen vindt de dekking van de kapitaallasten voor de nieuwe investering plaats vanuit deze stelpost.

Raming achterblijvende inkomsten

De legesverhoging wordt pas verwerkt nadat de legesverordening door de raad is vastgesteld. Om een zo juist mogelijke begroting aan te bieden wordt de geraamde hogere opbrengst aan inkomsten geraamd op deze stelpost.

Beleidsontwikkeling

Het structureel begroten van de stelpost structurele beleidsontwikkelingen zorgt voor ruimte in de begroting om gedurende het jaar kapitaallasten te dekken die horen bij investeringen waarover bij de begrotingsbehandeling geen besluit is genomen. De hoogte van de stelpost hangt daardoor samen met de vraag “Hoeveel ruimte voor nieuwe investeringen willen we in het komende begrotingsjaar of jaren?" en bedroeg € 100.000 structureel per jaar (cumulatief). Alle nieuwe beleidsvoorstellen zijn conform Nota Kaderstelling 2024-2027 gedekt uit de stelpost beleidsontwikkeling.

Ombuigingen

In 2024 dient enkel de ombuiging op het gebied van cultuur (€ 50.000) te worden gerealiseerd. Vanaf 2026 dient ook de ombuiging op het gebied van sport (€265.000), na afronding van sportcentrum Borne-West, te worden gerealiseerd.

Vastgoed

Wat willen we bereiken?

Het creëren van een maatschappelijke vastgoedportefeuille welke aansluit bij de maatschappelijke vragen die spelen in Borne. We sturen en exploiteren op een kostendekkende vastgoedportefeuille en dragen bij aan de gestelde beleidsdoelstellingen. Als voorbeeldrol zetten we in om de vastgoedportefeuille te verduurzamen op basis van de afspraken vanuit het Klimaatakkoord. Ook wordt bijgedragen aan het op waarde behouden van onze vastgoedportefeuille. Daarnaast zorgen we voor transparantie exploitaties en bijbehorende financiën.

Wat gaan we daarvoor doen? 

• We stellen nieuw vastgoedbeleid vast en we nemen hierin onze duurzaamheidsambities op.
• De gemeente Borne is voornemens om Oekraïners langer dan 31 januari 2024 bij Maria Mediatrix op te blijven vangen. Omdat er op dit moment nog geen uitzicht is op een spoedige terugkeer naar huis, van de Oekraïense vluchtelingen. De gemeente Borne heeft ook op 23 september 2022 een intentieovereenkomst met een projectontwikkelaar gesloten inzake de mogelijke verkoop en herontwikkeling van (een deel van) het perceel waarop Maria Mediatrix zich bevindt. Thans ligt de vraag voor wat voor de gemeente Borne, in het kader van de gesloten Intentieovereenkomst, de juridische aspecten zijn in geval de opvang van Oekraïners bij Maria Mediatrix wordt verlengd.

Grondzaken

Wat willen we bereiken?

• We faciliteren een strategische en maatschappelijke grondportefeuille die aansluit op de ontwikkelingen en maatschappelijke vragen.
• We exploiteren een grondportefeuille die aansluit op de maatschappelijke vraag.
• We streven naar een maatschappelijk en financieel optimaal grondbedrijf.

Wat gaan we daarvoor doen?

• We hernieuwen ons bestaande grondbeleid.
• We hernieuwen ons grondprijzenbeleid en stellen daarmee de uitgangspunten voor de grondprijsberekening vast. Hierbij wordt rekening gehouden met overeenkomsten met derden.
• We willen grondspeculatie en de daar bijkomende prijsopdrijving voorkomen en zetten, indien nodig, in op het instrument Wet voorkeursrecht gemeenten (WVG om als gemeente de regie op maatschappelijke kwaliteit en uitvoering te waarborgen.