Programma Duurzame toekomst 2024

Duurzaamheid

In het Klimaatakkoord staan afspraken met 5 sectoren over de maatregelen die deze sectoren tot 2030 en in de jaren daarna gaan nemen om de klimaatdoelen te halen. Deze sectoren zijn gebouwde omgeving, landbouw en landgebruik, elektriciteit, industrie en mobiliteit. Het programmaplan Duurzaamheid geeft weer hoe de gemeente Borne uitvoering geeft aan de afspraken uit het nationaal Klimaatakkoord. Het meerjarig programmaplan Duurzaamheid, met daarin opgenomen de ambitie, de doelen op deelthema’s en uitgangspunten loopt van 2024 t/m 2027. De gemeente spreekt in het programmaplan uit dat duurzaam handelen de norm wordt door de afweging in plannen, projecten en processen om verduurzaming standaard mee te nemen. En door een integrale benadering waarbij we zoveel mogelijk koppelkansen willen benutten.

Bedrijvigheid en ondernemersklimaat

Borne scoort hoog als gemeente om in de wonen. Dat zeggen de onlangs gepubliceerde onderzoeken. Een bloeiende economie vormt daar een van de basiselementen van. En natuurlijk een goed werkende samenwerking met de BBO, evenementenorganisatoren, bedrijven en niet in het minst met de bewoners.

Een bloeiend economisch klimaat trekt ook weer nieuwe bedrijvigheid aan. Dit laatste is ook in Borne te zien. Kijkend naar de middenstand, vooral in het centrum, dan zien we ook veel bezoekers uit de omgeving die afkomen op de ontspannen sfeer en het gevarieerde aanbod. Door het groene karakter van de gemeente en de vele culturele activiteiten die hier plaatsvinden komen ieder jaar meer toeristen naar Borne, de kerkdorpen en het karakteristieke buitengebied.

Energietransitie

De doelstelling: “Borne is in 2050 een klimaatneutraal gemeente. De inwoners van Borne zijn zich groeiend bewust van hun directe invloed op het energiegebruik en handelen daar ook naar. Alle gebruikte energie in 2050 is 100 % duurzaam en iedereen is zich ervan bewust dat hier zuinig mee omgegaan moet worden.” Dit wordt gedaan langs drie strategische pijlers: energiebesparing, transitievisie warmte (het warmteprogramma) en opwekking van hernieuwbare elektriciteit uit zon. Dat laatste ook aansluitend op de visie van de nieuwe gedeputeerde staten van Overijssel.

Circulaire economie

Wij willen onze wereld goed doorgeven aan volgende generaties. Echter grondstoffen raken op, de zeespiegel stijgt en het leefklimaat staat onder druk. Wij moeten samen met onze inwoners verantwoordelijkheid nemen. Daarom zetten wij in op het voorkomen van afval, goed scheiden ervan, het minimaliseren van het gebruik van grondstoffen en hergebruik van afvalstromen in plaats van het verbranden of storten.

Vrijetijdseconomie

Op 18 april 2023 is de visie ‘Vrijetijdseconomie 2022-2032’ vastgesteld. Met deze visie wordt gestreefd naar een waardevolle vrijetijdseconomie die een optimale bijdrage levert aan de vitaliteit van Borne en het welzijn van de inwoners. Om deze ambities voor 2033 te bereiken zet de visie in op de volgende vier doelen:

1. Versterken van de dagrecreatieve sector en ruimte geven aan de verblijfsrecreatieve sector.
2. Versterken en professionaliseren van de citymarketing en informatievoorziening.
3. Verbeteren van de kwaliteit van de openbare ruimte en het landschap.
4. Beter beleefbaar en toegankelijk erfgoed.

Deze visie sluit aan op de regionale visie van Marketing Twente (Perspectief vrijetijdseconomie Twente 2030).

Natuur, milieu en landschap

Borne is in 2050 klimaatbestendig en werkt op langere termijn aan een gezonde en klimaatbestendige leefomgeving. De wijken en dorpen zijn voldoende beschermd tegen overvloedige neerslag, droogte en hitte. De raad heeft in het raadsakkoord opgenomen de biodiversiteit te willen verbeteren. We zetten in op een economisch sterk buitengebied vanuit de balans tussen agrarisch landgebruik, de kwaliteit van onze natuur en landschap, de groeimogelijkheden van de toeristische sector, de mogelijkheden voor economische activiteiten en de kwaliteit van leef- en werkomgeving voor onze inwoners. Dit in verbinding met bodem, water en lucht. Dat maakt ons buitengebied voor de toekomst sterker en is gunstig voor de leefbaarheid.

Duurzaamheid

In 2024 stellen we voor het eerst een jaarlijks op te stellen uitvoeringsplan Duurzaamheid op. Hierin geven we aan hoe we in 2024 uitvoering geven aan het programmaplan Duurzaamheid. De capaciteit voor het versterken van de organisatie voor de uitvoering van het programmaplan, wordt o.a. gedekt vanuit de CDOKE-gelden van het Rijk, die voor 2023, 2024 en 2025 zijn toegezegd (CDOKE staat voor capaciteit decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid).

Energietransitie

Borne staat, net als andere gemeenten, voor de enorme uitdaging om, naast de warmtetransitie naar aardgasloze en (bijna) energie-neutrale nieuwbouw, de bestaande woningvoorraad te verduurzamen. De inzet is om zoveel mogelijk kansen hiertoe te benutten en samenwerking te zoeken in een regionale aanpak.

Het niveau van de energielabels, van een groot deel van de woningvoorraad in Borne, is de afgelopen jaren aanzienlijk verbeterd. Ook het particuliere woningbezit is op het gebied van energieverbruik verbeterd, vooral door toepassing van energiebesparende maatregelen, isolatie of gebruik van zonnepanelen. Diverse subsidiemogelijkheden, zowel vanuit zowel de gemeente als het Rijk en de Provincie, hebben in dit verband stimulerend gewerkt.

Voor de inzet van alternatieve energiebronnen wordt, conform de R.E.S., uitgegaan van een mix aan schone energiebronnen. De personele capaciteit voor de uitvoering van het programmaplan, kan worden gedekt vanuit de CDOKE-gelden van het Rijk, die voor 3 jaren zijn toegezegd (met ingang van 2023).

De voortvarende aanpak van energiebesparende maatregelen (Energieloket, Energiecoaches en subsidie- en financieringsmogelijkheden voor verduurzaming), waarbij samengewerkt wordt met de Stichting Duurzame Initiatieven Borne, wordt ook in 2024 gecontinueerd. Alles wat bespaard wordt, hoeft niet verduurzaamd te worden.

In 2024 wordt versterkt ingezet op de realisatie van ons RES-bod voor 2030 voor wat betreft grootschalige duurzame opwekking van zonenergie op grote daken en op land. Voor de planologische verankering van aanvragen voor omgevingsvergunningen voor grootschalig zon op land is extra lijncapaciteit benodigd.

In de warmtetransitie is het streven naar een duidelijke keuze door bewoners in Wensink-Zuid over hoe en wanneer zij over willen gaan van aardgasverwarming naar duurzame warmtebronnen. Met de leereffecten uit dit proces is het de wens om in 2024 nieuwe wijktrajecten starten om tot Wijkuitvoeringsplannen voor de warmtetransitie te komen. Zowel voor de participatiebegeleiding als voor het inhoudelijke Wijk Uitvoeringsplan is capaciteitsondersteuning nodig.

Circulaire economie

Gemeente Borne werkt toe naar een circulaire economie waarin afval getransformeerd wordt naar grondstoffen. We onderzoeken in 2024 in regionaal verband hoe we onze inzet op dit thema kunnen vergroten. Voor hergebruik zijn eerste stappen gezet, met name in ons afvalbeleid. Dit uit zich ook in de relatief lage kosten voor onze inwoners. Wel zien wij op een aantal plekken in de gemeente bij-plaatsingen van afval. Dit zorgt voor irritatie bij inwoners. In 2024 gaan wij onderzoeken welke service verhogende maatregelen wij kunnen nemen. Daarnaast blijven wij inzetten op communicatie en handhaving. Wij zijn samen met de andere Twentse gemeenten bezig om de tijdelijke afspraken met Nedvang over de kwaliteit en de vergoedingenstructuur van het ingezamelde plastic en metalen verpakkingen en drankenkartons (PMD) een structureel karakter te geven. In de tijdelijke situatie voeren gemeenten verbeterplannen uit en ontvangen wij een lagere vergoeding voor PMD met 15-35% vervuiling. Onze insteek is zoveel mogelijk PMD te recyclen tegen zo laag mogelijke kosten.

Bedrijvigheid en ondernemersklimaat

De Economie visie in Borne, Hertme & Zenderen is in 2023 afgerond. De economie in Borne is een belangrijke steunpilaar. Hierbij kan worden gedacht aan onder andere vitaliteit, bedrijvigheid, woongenot en het ondernemersklimaat. Middels onderstaande doelen en aandachtspunten, zoals benoemd in programmabegroting & MijnBorne2030, gaan wij de economie in Borne richting geven, stimuleren en laten groeien.

Aandachtspunten 2024

• Een sterk vestigingsklimaat voor ondernemers;
• Voldoende werkgelegenheid en voorzieningen voor bewoners;
• Aantrekkelijke faciliteiten voor bezoekers;
• Gemeente Borne profileren als aantrekkelijke gemeente voor toeristen en voor eigen bewoners (citymarketing)
• Een vitaal centrum dat bijdraagt aan de leefbaarheid van het dorp (ook voor potentiële nieuwe inwoners)

Om dit te bereiken zijn de volgende pijlers genoemd: kennisintensieve & innovatieve bedrijvigheid, veel culturele activiteiten, verbinding met zorg, aantrekkelijk centrum, streekproductenroute en beleefplekken. Om onze ambities te realiseren wordt er samengewerkt met lokale, regionale en nationale partijen. Hierbij kan er gedacht worden aan bijvoorbeeld citymarketingorganisatie Stichting Beleef Boeiend Borne en een ROZ Twente (met de startersprijs). Ook nationale partijen als Provincie Overijssel, MKB Nederland en De Nieuwe Winkelstraat die voorzien in actuele informatie en bruikbare & noodzakelijke kennis zijn betrokken. Het is van belang dat deze informatie wordt opgehaald, dat er mogelijkheden zijn om te netwerken, maar dat deze kennis ook weer kan worden gedeeld met (potentiële) ondernemers in Borne.

Vrijetijdseconomie

Om de ambities en doelen uit de vastgestelde visie vrijetijdseconomie waar te kunnen maken is er een uitvoeringsprogramma opgesteld welke op 30 mei 2023 door het college is vastgesteld. Dit uitvoeringsprogramma geeft de gemeente een houvast voor de uitvoering van het toeristisch-recreatieve beleid voor de komende periode tot 2032. Het uitvoeringsprogramma bevat verschillende projecten en acties op het gebied van de vier verschillende doelen en actielijnen uit de vastgestelde visie ‘Vrijetijdseconomie 2022-2032’. Er zijn er verschillende stakeholders en/of partijen die voor de uitvoering in beeld zijn maar de belangrijkste partner voor de uitvoering is VisitBorne (Stichting Beleef Boeiend Borne). Het verder versterken en professionaliseren van VisitBorne is ook één van de speerpunten van het uitvoeringsprogramma. In de Nota Kaderstelling 2024-2027 is voorgesteld om de kosten van de uitvoering (€ 59.000 / jaar) met ingang van 2025 te dekken uit de reclamebelasting en de invoering van toeristenbelasting (voor 2024 dekking uit de stelpost beleidsontwikkeling).

Natuur, milieu en landschap

De transitieopgave voor het landelijk gebied zal ook voor het Bornse buitengebied (de Groene Poort) grote gevolgen hebben: klimaatverandering, verdroging, biodiversiteitsverlies, het energievraagstuk, de landbouwherstructurering en de stikstofproblematiek. Vanuit de Rijksoverheid is er, op basis van het coalitieakkoord Kabinet-Rutte IV, gewerkt aan een samenhangende gebiedsaanpak met een transitiefonds tot 2035 van € 24 miljard in de vorm van een Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG). De provincie Overijssel heeft dit Rijksbeleid inmiddels vertaald naar een (ontwerp)Provinciaal Programma Landelijk Gebied (PPLG). Het ontwerp-PPLG is ingediend bij het Rijk en wordt momenteel beoordeeld. In het ontwerp-PPLG zet de provincie in op drie hoofddoelen: het versterken van de natuur, het versterken van het sociaaleconomische perspectief voor het platteland en het bieden van duurzame verdienmodellen voor de agrarische sector. Voor de realisatie van deze doelen heeft de provincie 5 miljard gevraagd uit het landelijke transitiefonds. Nog onbekend is of dit bedrag ook daadwerkelijk beschikbaar wordt gesteld. Aangezien het hier primair gaat om taken waar andere overheidslagen bestuurlijk verantwoordelijk voor zijn, verwachten we dat de budgettaire ruimte voor uitvoering door deze overheidslagen verstrekt wordt.

Op basis van het ontwerp-PPLG is er inmiddels ook gewerkt aan een zestal deelgebiedsprogramma’s. Borne is hierbij samen met Hengelo, Enschede, Haaksbergen en de Hof van Twente, ingedeeld in het deelgebied ZuidoostTwente. De komende tijd zal het gebiedsprogramma voor Zuidoost-Twente samen met deze 5 gemeenten en de diverse gebiedspartners (o.a. waterschap, natuurorganisaties, landgoederen en LTO) verder worden uitgewerkt tot een gebiedsagenda. In Zuidoost-Twente is in ieder geval al nadrukkelijk uitgesproken om zoveel mogelijk gezamenlijk op te trekken met de inwoners en de ondernemers. Om samen te werken aan het perspectief en de ruimte voor de landbouw, de natuur én de mensen. De 5 gemeenten in Zuidoost-Twente hebben het bod gedaan om de uitvoering als gezamenlijke gemeenten op te pakken. Dit bod maakt deel uit van het PPLG. Wat dit concreet voor Borne zal betekenen vanaf 2024 e.v. zal onder meer afhankelijk zijn van de doelen (stikstof, natuur, water etc.) en de middelen die hiervoor vanuit Rijk en provincie beschikbaar zullen worden gesteld.