Programma Bestuur en samenleving

Het vergroten van vertrouwen blijft een kernpunt voor gemeente Borne. We willen een betrouwbare en servicegerichte overheid zijn en blijven. Daarvoor zetten we stappen in onze informatievoorziening, maar ook op het gebied van communicatie en participatie. Om het vertrouwen van de inwoners in de gemeente en in de overheid als geheel te vergroten, werken we aan het verbeteren en intensiveren van inwoners- en overheidsparticipatie. Door open, betrouwbaar en dienstverlenend te zijn, kunnen we dat betrouwbare imago opbouwen. Als bestuurders staan wij aan de lat om heldere keuzes te maken. Soms ook pijnlijke keuzes, maar wel uitlegbaar en met de focus op wat goed is voor onze samenleving. Daarnaast staan toegankelijkheid en leesbaarheid centraal. Specifiek besteden we aandacht aan het vergroten van de kennis over de werking van het lokaal bestuur bij basisschoolleerlingen, via democracity en de kinderburgemeester. 

Onze Bornse samenleving is een veilige en prettige leefomgeving. Dit proberen we te behouden door onder andere inwoners, ondernemers en partners bekend te maken met ondermijning, om zo een sterkere preventieve werking te behalen. Maar ook met integrale handhaving door verbinding te leggen tussen de verschillende taakvelden binnen de gemeente en in samenwerking met onze handhavingspartners. Zo proberen we bijvoorbeeld overlast of misbruik snel te signaleren en aan te pakken of te voorkomen.

Bestuur

Als gemeente vinden we het ontzettend belangrijk om kennis over democratie en de werking van het lokale bestuur te vergroten bij jeugdigen en hen vroegtijdig kennis te laten maken met deze begrippen. Vanuit de griffie wordt hier invulling aan gegeven door voor basisschoolleerlingen democracity-lessen te organiseren en ook een kinderburgemeester te installeren. 

80 jaar vrijheid 

2025 staat in het teken van 80 jaar vrijheid. Onder regie van het 'Comité 4 en 5 mei Borne' en in samenwerking met verschillende organisaties wordt een programma vormgegeven. Dit programma loopt vanaf begin april tot en met midden augustus. Er wordt een diversiteit aan activiteiten georganiseerd.

Bestuurlijk proces en kwaliteit van voorstellen 

De komende tijd wordt ingezet op de professionalisering van het bestuurlijke proces. Deze professionaliseringsslag moet bijdragen aan een verbetering in informatievoorziening naar de samenleving. Naast communicatie en participatie is dit één van de dragers om het vertrouwen in het bestuur en de politiek te vergroten. In de eerste helft van 2025 wordt gestart met dit traject. Ook werken we aan een betere kwaliteit van de raadsvoorstellen, die ook begrijpelijker en toegankelijker worden. 

We werken, na vaststelling van een duidelijk kader voor de inhoud, het proces en de vorm van bestuurlijke besluitvorming, aan goede integrale voorbereiding van bestuursvoorstellen, zowel voor het college als voor de raad. In het najaar van 2024 heeft de raad het BOB-vergadermodel (Beeldvorming, Oordeelsvorming en Besluitvorming) ingevoerd. Daar waar passend wordt dit ook in andere vergadercycli binnen de gemeente toegepast.

Samenwerkingen 

We doen lokaal wat kan en werken regionaal samen waar mogelijk. Samenwerking is geen doel op zich, maar een middel om onze doelen te bereiken. We werken regionaal slim samen als dit leidt tot betere oplossingen op bepaalde beleidsvelden. De nota samenwerking, die in 2025 wordt geactualiseerd, is het vastgestelde kaderstellende document voor samenwerkingen en deelnemingen. Oplevering van deze geactualiseerde nota staat gepland voor het tweede kwartaal van 2025. 

Proces ombuigingen 

De nota Kaderstelling 2025 - 2028 gaat uit van een tekort van 1,7 miljoen euro tot 2 miljoen euro (inclusief nog in te vullen bestaande taakstellingen). De meicirculaire laat in grote lijnen een beeld zien die aansluit bij deze bedragen maar laat in 2028 een minder groot negatief saldo zien dan bij de nota Kaderstelling 2025 - 2028 werd verwacht, namelijk afgerond 1 miljoen euro . De opgave om een financieel gezonde gemeente te blijven, is onverminderd groot, ook gelet op de vele onzekerheden. In de genoemde nota Kaderstelling is een proces op hoofdlijnen beschreven hoe te komen tot een begroting die op termijn reëel en structureel sluitend is. Dit proces wordt ondersteund door een extern deskundige. Het gaat hier om een complex traject waarvan de gevolgen diep kunnen ingrijpen in de samenleving. 

Het proces wordt begeleid door een projectorganisatie waarbij het college fungeert als stuurgroep. Ook de raad heeft nadrukkelijk een rol in dit proces om te komen tot een set ombuigingsmaatregelen. De voorstellen, die leiden tot een op termijn reëel en structureel sluitende begroting, worden opgenomen in de nota Kaderstelling 2026 - 2029. Hierbij wordt ingezet op een pakket aan ombuigingsmaatregelen van minimaal een totaalbedrag in een bandbreedte van 1,7 miljoen euro tot 2 miljoen euro. Deze bandbreedte wordt ingegeven door het feit dat de raad keuzemogelijkheden heeft.

Participatie en communicatie

Een verbindende, toegankelijke en betrouwbare overheid die inwoners, ondernemers en organisaties centraal stelt. Dat is wat gemeente Borne wil zijn en waar de komende jaren vanuit de communicatievisie op ingezet wordt. Participatie is hierbij een belangrijk onderdeel, ook in het vergroten van de kwaliteit van besluitvorming. Door input van inwoners en andere belanghebbenden mee te nemen in beleidsprocessen wordt geborgd dat ook ervaringskennis meeweegt in de richting die gemeente Borne opgaat. Als de communicatievisie en de participatieleidraad vastgesteld zijn, dan worden beide instrumenten verder uitgewerkt, zodat organisatie, college en raad voldoende handvatten hebben om een passende invulling te geven aan communicatie en participatie. 

In de communicatievisie geven we aan dat we communiceren met meer focus op de maatschappelijke opgaven. Dat betekent onder andere ook doelgroepgericht communiceren, afgestemd met taal, beeld en communicatiemiddelen. Met de aanvullende middelen die bij de nota Kaderstelling 2025-2028 zijn toegekend, kan dit proces worden versterkt, verbeterd en versneld. 

Participatie wordt de komende jaren vaker en breder ingezet. Bij projecten worden inwoners en belanghebbenden vaker betrokken. Hierdoor worden wensen, behoeften, maar ook beperkingen beter zichtbaar. Indien mogelijk wordt hier rekening mee gehouden. Dit vraagt wel meer communicatie-inzet, communicatiemiddelen en participatiebegeleiding vanuit de organisatie om te zorgen dat participatie op een goede, passende manier ingezet wordt. Vanaf het begin moeten verwachtingen duidelijk geschetst worden over de manier waarop participatie ingezet wordt, wanneer dit het geval is, waarover en op welke wijze participatie plaatsvindt. Training en handreikingen over hoe wij participatie insteken binnen gemeente Borne zijn hierbij van belang. Zowel raad, college als de organisatie moeten hierin op weg geholpen worden. 

De samenwerking met dorps- en wijkraden wordt voortgezet. Voor eind 2024 is voorzien in het maken van nieuwe, meer passende afspraken. Waar mogelijk krijgen de dorps- en wijkraden een passende rol in participatie binnen de dorpen en wijken. 

Om te laten zien wat de gemeente allemaal te bieden heeft en om een goede start te maken met nieuwe inwoners gaan we kijken naar een programma om deze nieuwe inwoners een warm welkom te geven in Borne. Dit doen we niet alleen, maar met onze partners. In 2025 willen we hier een opzet voor uitwerken.

Dienstverlening en digitalisering 

Digitalisering 

De volgende twee ontwikkelingen op het gebied van informatievoorzienings gaan gemeente Borne weer een stap verder brengen, te weten: 

1. de implementatie van anonimiseringssoftware: deze software maakt het mogelijk dat op een effectieve en efficiënte manier persoonsgerelateerde informatie uit te publiceren documenten onleesbaar wordt gemaakt. Het onleesbaar maken van informatie in te publiceren documenten is nodig op grond van de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming). De laatste jaren heeft het onleesbaar maken een grotere tijdsomvang gekregen door de wettelijke verplichting tot het proactief publiceren van overheidsdocumenten. De implementatie start in 2025. 

2. de implementatie van Single Sign-On-koppelingen: vergroting van de weerbaarheid van onze informatiesystemen - en de informatie in die systemen - is nodig. Die weerbaarheid wordt onder andere vergroot door toegang tot die informatiesystemen met zogenaamde SSO-koppelingen (Single Sign-On) effectiever en efficiënter te maken. De implementatie start in 2025. 

Haalbaarheidsonderzoek samenwerking automatisering 

In het derde of vierde kwartaal van 2024 wordt het haalbaarheidsonderzoek verwacht over samenwerking op het gebied van ICT-taken (de A-kant / automatiseringskant van I&A), zoals aanbevolen in een extern rapport uit mei 2023. Aanleiding van dit onderzoek is om de kwetsbaarheid te verminderen en de kwaliteit van de dienstverlening te borgen. Op die manier zijn we beter voorbereid op (toekomstige) uitdagingen en veranderingen, zowel in de lijn als binnen I&A. Omdat de organisatiebrede bedrijfsvoering in toenemende mate afhankelijk wordt van digitale systemen, de veiligheidseisen aan de digitale systemen verder aangescherpt worden en ontwikkelingen steeds sneller gaan, zal op termijn meer geïnvesteerd moeten worden in I&A. Indien Borne hierin niet mee gaat, komt de dienstverlening aan inwoners, organisaties en bedrijven onder druk te staan en worden veiligheidsrisico’s gelopen. Aan het einde van 2024 is meer bekend over de uitkomsten van de businesscase en daarmee samenhangend de toenemende kosten. Zodra dit inzicht bestaat en er meer budget nodig is, komen wij bij uw gemeenteraad hierop terug. 

Huis van Borne 

In 2025 staan de bouw en de verhuizing van en naar het Huis van Borne centraal. Hierbij staan drie pijlers centraal: 

1. Samenwerking sociaal-maatschappelijk plein: in 2025 wordt de samenwerking met huurders van het sociaal-maatschappelijk plein geconcretiseerd; 
2. Facilitaire samenwerking: in 2025 wordt de facilitaire samenwerking tussen de gemeente Borne en het Kulturhus verder vorm gegeven; 
3. Voorbereidingen en verhuizing ambtelijke organisatie: in 2025 wordt verdergegaan met het implementeren van het ontwikkelkader hybride werken. Dit, zodat de overgang naar de nieuwe werkomgeving zo geruisloos mogelijk gaat. 

Met ondersteuning van een professionele verhuisorganisatie wordt de overgang naar het Huis van Borne gerealiseerd. Een zo geruisloze mogelijke overgang voor inwoners omdat functies als bijvoorbeeld burgerzaken pas overgaan op het moment dat dat ook kan. Grote delen van de organisatie kunnen tegenwoordig op afstand werken waardoor de verhuizing niet of nauwelijks ten koste gaat van de dienstverlening aan onze inwoners. 

Publieksdienstverlening 

In 2025 wordt gewerkt aan de uitkomsten van het in 2024 uitgevoerde onderzoek naar intensivering in samenwerking in taken rondom de processen vanuit klantcontact bij publiekszaken en sociaal domein. We hopen zo de kwetsbaarheid in de huidige arbeidsmarkt te verminderen en efficiënter te werken, waarbij de inwoner centraal blijft staan. Ook proberen we op deze manier de piek in reisdocumenten te kunnen opvangen.

Landelijk is er een stijging in het aantal aanvragen voor paspoorten en identiteitskaarten (informatie vanuit Rijksdienst voor Identiteitsgegevens). In 2014 is de geldigheidsduur van deze documenten aangepast van 5 naar 10 jaar. Dat zorgde ervoor dat tussen 2019 en 2024 weinig nieuwe documenten aangevraagd zijn. Vanaf begin 2024 verlopen de eerste documenten met 10-jarige geldigheid. Dit betekent dat veel burgers ook in 2025 hun documenten gaan vernieuwen. Volwassenen die tussen 2014 en 2018 een reisdocument hebben aangevraagd, komen ook in 2025 een nieuw document aanvragen. Deze piek duurt tot 2029.

Veiligheid en openbare orde 

Borne is nog steeds een relatief veilige gemeente. Inwoners en ondernemers voelen zich over het algemeen veilig. Toch is er een aanzienlijke groep inwoners met een opeenstapeling van persoonlijke problemen met een zorg- en veiligheidscomponent. De oorzaken en gevolgen lopen dwars door elkaar heen en zijn even divers als hardnekkig: psychische klachten, verslavingen, falende maatschappelijke integratie, hoog gevaarsrisico of een combinatie hiervan, soms gepaard met een verstandelijke beperking. 

Daarnaast wijst de Cyberslachtoffertool van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (onderdeel van het ministerie van Justitie en Veiligheid) uit dat ruim 3000 personen in Borne slachtoffer zijn van cybercrime en gedigitaliseerde criminaliteit. De geraamde financiële schade hiervan bedraagt ongeveer €920.000. De snelle digitalisering van onze samenleving daagt ons uit om op een nieuwe manier te kijken naar deze vorm van criminaliteit. Op basis van bovenstaande ontwikkelingen en het Integraal Veiligheidsplan 2023 (IVP) werken we toe naar een geactualiseerd plan van aanpak voor mensen met onbegrepen gedrag. In dit plan staat een persoons- en systeemgerichte aanpak centraal, met de juiste zorg en ondersteuning voor de doelgroep. Afhankelijk van het feit of Borne subsidie verkrijgt van ZonMw wordt dit plan in het vierde kwartaal van 2025 opgeleverd. 

We krijgen signalen van onze ketenpartners dat de problematiek bij de Bornse jeugd complexer wordt (op meerdere leefgebieden). Daarom willen we jeugdigen sneller in beeld krijgen om de problemen klein en hanteerbaar te houden. Doordat de Bornse jeugd vaak aanwezig is in de gemeente Hengelo (door school, werk en sport) komt ze ook in aanraking met grootstedelijke problematiek. Hierdoor wordt een nauwere samenwerking met de gemeente Hengelo verder vormgegeven, om aan de voorkant van de Bornse jeugdproblematiek te komen.

Ondermijning 

In de afgelopen jaren zijn mooie stappen gezet op het vlak van ondermijning. Door de bewustwording te vergroten worden ondermijnende activiteiten sneller gesignaleerd en kan eerder ingegrepen worden. Om de ingezette ontwikkeling voort te zetten binnen de prioriteit ‘Ruimte voor een groeiende, leefbare gemeente’, is structureel budget nodig voor campagnes, activiteiten en controles tegen ondermijning. Zonder dit budget is continuering niet mogelijk. Bij de nota Kaderstelling 2025 -2028 is een structureel budget beschikbaar gesteld om meer in te zetten op het creëren en vergroten van bewustwording rond ondermijning binnen de organisatie en de samenleving, en de preventieve werking te benutten. Dit voorstel is het gevolg van vastgesteld beleid, namelijk het Integraal Veiligheidsbeleid. Deze middelen gaan we onder andere inzetten om in de organisatie workshops te geven over ondermijning. Maar ook om meer specifieke controles uit te voeren, bijvoorbeeld op opslagboxen of garageboxen. Daarnaast is de insteek de weerbaarheid in de samenleving te vergroten bij specifieke doelgroepen, zoals ondernemers, jeugd en ouderen.

Vergunningverlening, toezicht en handhaving 

Jaarlijks wordt een uitvoeringsprogramma opgesteld voor de uitvoering van de werkzaamheden op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving. Daarin worden de verschillende onderdelen beschreven: Bouwen, Brandpreventie, APV/Bijzondere Wetten. In 2024 herijken we het VTH-beleid zodat er meer evenwicht bestaat tussen de doelen en de hiervoor genoemde uitvoering waar we de komende jaren invulling aan geven. 

Vergunningen worden behandeld in het programma RX-Mission en tijdig verleend binnen de daarvoor gestelde wettelijke termijnen. Ook meldingen die vanuit de samenleving worden ingediend, worden snel en zo volledig mogelijk afgehandeld. Op de naleving van verleende vergunningen wordt toezicht gehouden aan de hand van een checklist, eveneens in RX Mission. Waar nodig, wordt handhavend opgetreden volgens de daarvoor geldende Landelijke handhavingsstrategie. 

In Twente werken we al lange tijd beleidsmatig samen met de 14 gemeenten, de provincie Overijssel en diverse ketenpartners op het gebied van Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving (VTH) en Omgevingsrecht. Deze regionale samenwerking vindt plaats op zowel bestuurlijk als ambtelijk niveau. Om de ambtelijke samenwerking te versterken komt er een onafhankelijk voorzitter en een secretaris. Deze worden gelijkwaardig door alle deelnemers bekostigd en ondergebracht bij een gastheerorganisatie. Hierdoor kan in Twente meer efficiënt en effectief invulling worden gegeven aan de beleidsmatige VTH-opgaven in samenhang met relevante thema’s zoals ondermijning, energie, Omgevingswet en biogasopgaven.

Organisatie 

Facilitair regisseur en projectleider I en A 

Bij vaststelling van de nota Kaderstelling 2025 – 2028 is een budget beschikbaar gesteld voor een facilitair regisseur en een projectleider I en A. De facilitair regisseur zal ingezet worden met het oog op de aanstaande verhuizing naar en het samenwonen in het Huis van Borne. De facilitair regisseur ontwikkelt ook een nieuw facilitair concept in samenhang met het Kulturhus. De projectleider I&A zal zich met name inzetten op de diverse projecten die nodig zijn zowel binnen de lijn als binnen I en A. Zoals eerder aangegeven is deze functie van cruciaal belang om de bedrijfsvoering op niveau te brengen en te houden. 

Organisatieontwikkeling 

Op basis van het rapport ‘Verder op de weg vooruit’ zijn diverse aandachtspunten en aanbevelingen voor de toekomst geformuleerd, waaronder een nieuwe organisatiestructuur en werkwijze. Deze zijn vertaald in een nieuwe organisatieregeling, die door het college in 2023 is vastgesteld. De gemeenteraad is in het voorjaar van 2024 geïnformeerd over de uitkomsten en opvolging van de analyse van de organisatie. 

De nieuwe organisatiestructuur is per 1 mei 2024 geïmplementeerd. Heel 2024 staat in het teken van het borgen van de nieuwe leidinggevende structuur en werkwijze, teambuilding en opleiding voor de nieuwe teams en afdelingen. Tevens is een start gemaakt met een uitgebreide variant van het Hybride werken in ons huidige gemeentehuis, alvast vooruitlopend op de verhuizing naar het Huis van Borne (zie ook dienstverlening en digitalisering). Er is een ontwikkelagenda opgesteld waarin uitgewerkt is hoe er invulling gegeven kan worden aan de professionalisering van de organisatie. De implementatie daarvan vindt grotendeels plaats in 2025.